afazja – zaburzenia mowy z powodu uszkodzenia mózgowych obszarów mowy;
analiza i synteza – zdolność do wyszczególniania części oraz łączenia ich w sensowną całość i odwrotnie – dzielenia całości na elementy składowe;
analiza głoskowa – umiejętność rozkładania słów na głoski;
analiza sylabowa – umiejętność rozkładania słów na sylaby;
centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD) – trudności w prawidłowym przetwarzaniu bodźców słuchowych (patrz: przetwarzanie słuchowe);
deficyt – obniżenie w zakresie danego obszaru, np. deficyt funkcji wzrokowych;
dojrzałość szkolna (gotowość szkolna) – odpowiedni poziom rozwoju psychofizycznego dziecka (w aspekcie poznawczym, dydaktycznym, emocjonalnym, społecznym), który umożliwia podjęcie i realizowanie zadań związanych z nauką w szkole;
dostosowanie wymagań edukacyjnych – uwzględnienie w procesie dydaktyczno-wychowawczym mocnych i słabych stron dziecka, jego możliwości w zakresie opanowania materiału szkolnego;
dysleksja rozwojowa – zespół specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, które występują na każdym etapie rozwojowym;
dysleksja – specyficzne trudności w czytaniu;
dysortografia – specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni;
dysgrafia – trudności w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma;
dyspraksja – trudności z wykonywaniem precyzyjnych czynności ruchowych;
dystraktor – bodziec rozpraszający;
egocentryzm – niezdolność dziecka do pojmowania świata z innego punktu niż własny;
eksploracja – aktywność, podczas której dziecko bada przedmioty i zdarzenia w otoczeniu i/lub swoje własne cechy fizyczne;
gaworzenie – dźwięki wydawane przez dziecko, podobne do sylab, np. „baba”, „gaga”;
holofrazy – wypowiedzi jednowyrazowe w formie zlepków dwóch wyrazów, bez reguł gramatycznych;
iloraz inteligencji (IQ – intelligence quotient) – wynik określany na podstawie testu inteligencji;
integracja sensoryczna – porządkowanie i selekcjonowanie informacji ze zmysłów, nadawanie im znaczenia w celu odpowiedniego reagowania w różnych sytuacjach;
inteligencja płynna – uwarunkowana w dużym stopniu genetycznie, szybkość przetwarzania informacji, adaptowania się do nowych warunków, rozumiana także jako potencjał intelektualny;
inteligencja skrystalizowana – wynik doświadczenia i uczenia się, niekiedy potocznie rozumiana jako wiedza, podatna na wpływy kulturowe;
klasyfikowanie – grupowanie na zasadzie podobieństwa, np. koń, mysz, ptak (zwierzęta), miska, kubek, talerz (naczynia);
koordynacja wzrokowo-ruchowa – zsynchronizowanie funkcji wzrokowych i ruchowych, współpraca oka i ręki;
labilność emocjonalna – przechodzenie od jednej skrajnej emocji do drugiej w krótkim czasie, np. od smutku do radości;
lęk separacyjny – lęk przed oddzieleniem od bliskiej osoby, występuje zwykle do 5. roku życia;
lateralizacja (stronność) – dominacja prawej lub lewej strony ciała, wynikająca z dominacji jednej z półkul mózgowych;
lateralizacja jednorodna (prawidłowa) – wyraźna dominacja jednej strony ciała (prawa ręka, prawe oko, prawa noga lub lewa ręka, lewe oko, lewa noga);
lateralizacja skrzyżowana – mieszana dominacja stron ciała, np. lewa ręka, prawe oko, lewa noga;
lateralizacja nieustalona – brak dominacji jednej strony ciała, np. oburęczność;
motoryka duża – sprawność ruchowa całego ciała;
motoryka mała – sprawność ruchowa rąk;
myślenie formalno-operacyjne – zdolność do logicznego rozumowania oraz weryfikowania abstrakcyjnych hipotez, bez odnoszenia się do konkretu;
myślenie konkretne – operacje logiczne oparte na konkretach;
myślenie pojęciowe – umiejętność definiowania, klasyfikowania i porównywania pojęć;
myślenie przyczynowo-skutkowe – umiejętność określania przebiegu zdarzeń, ich kolejności, przyczyny i skutku;
odruch – automatyczna, mimowolna rekcja na bodziec, np. odruch Moro, dłoniowo-chwytny;
pamięć – proces poznawczy rozumiany jako zdolność do zapamiętywania, przetwarzania i odtwarzania informacji różnych modalności, np. pamięć wzrokowa lub słuchowa;
pamięć mimowolna – zapamiętywanie nieintencjonalne, najczęściej bodźców budzących zainteresowanie;
pamięć dowolna – intencjonalne zapamiętywanie i organizowanie treści;
percepcja – rejestrowanie, organizacja i interpretacja informacji sensorycznych, np. percepcja wzrokowa (rozpoznawanie i rozróżnianie bodźców wzrokowych), słuchowa (rozpoznawanie i rozróżnianie dźwięków); nie dotyczy samego widzenia lub słyszenia;
procesy poznawcze – podstawowy podział zakłada, że są to procesy spostrzegania, uwagi, pamięci oraz myślenia, niekiedy wyróżnia się elementarne procesy poznawcze (uwaga, kontrola poznawcza, percepcja, pamięć) oraz złożone (myślenie, rozwiązywanie problemów, wydawanie sądów, podejmowanie decyzji oraz funkcje językowe);
przetwarzanie słuchowe – rozpoznawanie, rozróżnianie, interpretowanie bodźców słuchowych (dźwięków, wibracji, rytmu), ich natężenia, przekazywanie informacji do odpowiednich obszarów mózgu przy jednoczesnym pomijaniu zbędnych dźwięków;
reaktywność – wrażliwość i odporność na bodźce; wysoka reaktywność – wrażliwość na słabe bodźce, niska odporność na bodźce silne, niska reaktywność – mniejsza wrażliwość na słabe bodźce i wysoki próg odporności na bodźce silne;
rozwój nieharmonijny (dysharmonie) – rozwój poszczególnych funkcji przebiega na różnym poziomie, np. jedna sfera jest obniżona, podczas gdy inne rozwijają się prawidłowo;
szeregowanie – wykrywanie różnic między elementami, np. zestawianie przedmiotów tej samej klasy, ale różniących się rozmiarem (mała – średnia – duża piłka);
tempo uczenia się wzrokowo-ruchowego – szybkość z jaką dziecko uczy się pisania symboli graficznych z udziałem koordynacji wzrokowo-ruchowej i sprawności motorycznej;
tiki – mimowolne, niezależne od woli ruchy mięśni jednej lub więcej części ciała; ruchowe lub wokalne;
uwaga – proces poznawczy selekcjonujący bodźce (wybór informacji ważnych, skupianie się na kilku bodźcach jednocześnie, przełączanie się między jednym zadaniem a drugim, poszukiwanie określonego rodzaju bodźców);
zabawa symboliczna – występuje pomiędzy 2. a 7 rokiem życia, polega na udawaniu, że przedmiot jest czymś innym, np. patyk mieczem, a pokrywka – kierownicą;
zabawa w role – występuje od 7. roku życia i polega na odgrywaniu ról, przy wykorzystaniu różnych reguł i procedur;
zespół nadpobudliwości psychoruchowej – grupa zaburzeń o wczesnym początku w życiu dziecka, charakteryzująca się nadmierną aktywnością (nadruchliwością), zaburzeniami koncentracji uwagi oraz impulsywnością (działanie tu i teraz);
Na podstawie: Ayres A.J. (2015) Dziecko a integracja sensoryczna. Gdańsk: Harmonia Universalis. Białek B. (red.) (2006). Czym jest psychologia. Kielce: Charaktery. Birch A. (2007). Psychologia rozwojowa w zarysie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Bogdanowicz M., Adryjanek A., Rożyńska M. (2007). Uczeń z dysleksją w domu. Gdynia: Operon. Goddard S. (2004). Odruchy, uczenie i zachowanie. Klucz do umysłu dziecka. Międzynarodowy Instytut NeuroKinezjologii Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów. Kołakowski A. i in. (2007) ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców. Gdańsk: GWP. Krasowicz-Kupis G, Wiejak K. (2006). Skala inteligencji Wechslera dla dzieci (WISC-R) w praktyce psychologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Maruszewski T. (1996). Psychologia poznawcza. Warszawa: Znak-Język-Rzeczywistość. Polskie Towarzystwo Semiotyczne. Święcicka M. (2005). Uwaga. Samokontrola. Emocje. Psychologiczna analiza zachowań dzieci z zaburzeniami uwagi. Warszawa: Wydawnictwo Emu.