Zadbanie o przekazanie informacji
Warto dziecku w dostosowany do niego sposób wytłumaczyć, dlaczego niektóre aktywności uległy zmianie (chodzenie od przedszkola lub szkoły, spotkania z rodziną lub przyjaciółmi, spędzanie czasu na dworze) – można w tym celu użyć bajki, ale ważne by była odpowiednia do wieku i rozwoju emocjonalnego dziecka. Dla starszych dzieci (w wieku szkolnym, niektórych dzieci w późniejszym wieku przedszkolnym) może być to np. „Krótki film o koronawirusie dla dzieci” studia Dinksy czy „Niezwykły przewodnik dla odważnych dzieciaków” (oryginał Erika Nerini i Daniela Longo, przetłumaczone przez Ewę i Iwonę Chądrzyńskie). Dla młodszych jest np. bajka „Jeżyk Bartek zostaje w domu” Marty Mytko czy Covibook Manueli Moliny Cruz przetłumaczony na język polski przez MamyProjekt.
Samo wprowadzenie tego typu materiału nie wystarczy – istotna jest rozmowa z dzieckiem, nazwanie jego emocji, zapytanie o jego przemyślenia. Warto po pewnym fragmencie bajki przerwać i omówić go z dzieckiem, zapytać, co się wydarzyło lub wykonać dołączone ćwiczenia (takie jak np. w Covibook). Jeśli dziecko odczuwa lęk warto materiały uzupełnić o informacje na temat tego, czym lęk jest, co nam daje i w jaki sposób możemy sobie z nim poradzić. Wyposażyć dziecko w konkretne sposoby radzenia sobie danej sytuacji, ograniczyć dopływ wiadomości z TV czy radia, nawet jeśli sądzimy, że dziecko nie rozumie zawartych w nich treści.
Uczucia dziecka i uczucia rodzica
Dzieci dostrzegają uczucia rodziców, nawet jeśli nie są one wyrażone wprost. Dlatego warto porozmawiać z dzieckiem, zadbać o jego emocje („Chyba złościsz się, bo nie poszliśmy dzisiaj na plac zabaw”, „Smutno ci, że nie pobawisz się z kolegą z przedszkola”), ale także o własną higienę psychiczną (np. poprzez zaplanowanie czasu na relaks, ograniczenie napływu wiadomości w ciągu dnia – zamiast tego sprawdzanie raz/dwa razy dziennie stron rządowych). Jeśli Państwo lub ktoś z Państwa bliskich potrzebuje pomocy psychologicznej Zachodniopomorski Instytut Psychoterapii oferuje bezpłatne konsultacje w formie online. Na stronie Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie znajduje się również lista specjalistów (m.in. terapeuta uzależnień, psycholog czy specjalista pracy socjalnej) wraz z godzinami ich dyżurów telefonicznych oraz sekcja interwencji kryzysowej (czynna całą dobę).
Wspomaganie rozwoju emocjonalnego
Zarówno poprzez nazywanie emocji, jak i różnego typu zabawy i aktywności dostosowane do wieku dziecka zwiększające wiedzę na temat emocji (memory, kalambury z emocjami, gry planszowe np. „Odkrycia. Poznać i zrozumieć siebie”, rozpoznawanie emocji na obrazkach i zdjęciach, zagadki na temat emocji, bajki terapeutyczne np. „Przygody Fenka”, „Świat emocji”, ocenianie własnego nastroju np. przez wybór odpowiedniej buźki lub pogody). Można wprowadzić metody relaksacyjne, które zwiększają świadomość własnego ciała, uczą samouspokajania. Pomocna może być książka „Uważność i spokój żabki” E. Snel (od 5 do 12 r.ż., niektóre ćwiczenia będą odpowiednie też dla 4-letnich dzieci) lub muzyka relaksacyjna, którą można znaleźć w Internecie.
Zaplanowanie czasu poprzez plan dnia
Plan dnia warto zrobić wspólnie, np. poprzez przyczepianie kolejnych aktywności przedstawionych na obrazkach i zdjęciach na rzepy lub przyklejanie plasteliną – w zależności od wieku dziecka. Dzieci mogą wtedy zobaczyć, w którym momencie dnia się znajdujemy i co będzie następne. Warto zadbać o utrzymanie dotychczasowych rytuałów, aby zwiększać poczucie bezpieczeństwa u dziecka. W przypadku dzieci starszych może wystarczyć omówienie planu danego dnia, bez przedstawienia w formie rysunków lub zdjęć.
Różne formy aktywności
W celu stworzenia repertuaru aktywności – zwłaszcza dla młodszych dzieci – można wprowadzić karty zabawy (bawimy się w to, co przedstawia karta – poprzez losowanie albo dając dziecku wybór między dwoma kartami), słoiki zabawy (karteczki z zabawami i losowanie ich ze słoika), kostki (na każdej stronie inna aktywność), koła wyboru (koło, którym kręcimy podobnie jak kołem fortuny, na każdym fragmencie jest inna aktywność), koszyki aktywności (przygotowujemy dwa obrazki z daną zabawą, jeden przyczepiamy do koszyka, w którym znajdują się rzeczy potrzebne do danej zabawy, drugą kartkę dajemy dziecku, a ono szuka odpowiedniego koszyka). Można zaskoczyć dziecko niestandardowym użyciem posiadanych zabawek lub stworzyć coś z tego, co mamy w domu. Aktywności mogą także obejmować wspólne czynności domowe (robienie ciasta, pizzy, wieszanie prania – zależnie od wieku dziecka).
Nuda nie jest czymś, co należy wyeliminować
Nuda jest uczuciem, które uruchamia kreatywność i jak wszystkie emocje jest potrzebna. Daje przestrzeń, aby się zastanowić, na co ma się ochotę, odpocząć od nadmiaru bodźców. Podobnie jak w przypadku innych emocji dziecka warto je nazywać „Widzę, że się nudzisz. Ciekawa jestem, co wymyślisz”.
Warto dbać o siebie
- Juul pisał: „Umiejętność troszczenia się o własne potrzeby – bez lekceważenia potrzeb dziecka – charakteryzuje dobre przywództwo w rodzinie. Daje ono dzieciom poczucie bezpieczeństwa i gwarantuje związek oparty na jednakowym szacunku dla obu stron. Związek taki wyróżnia się tym, że obie strony mają jednakową godność – a nie tym, że mają jednakowe prawa i obowiązki, czyli mogą tyle samo. (…) Najlepszym prezentem, jaki rodzice mogą dać dziecku, jest świadomość, że myślą to, co mówią, i mówią to, co myślą.” Powyższy cytat dotyczy nie tylko sfery komunikowania własnych uczuć i emocji, ale także potrzeb i upodobań.
Wystarczająco dobrze
Na co dzień, a zwłaszcza w czasie epidemii, nie musimy dostarczać dzieciom najlepszych możliwych rozrywek, realizować codziennych kulinarnych pomysłów – czasami wystarczy, że robimy coś „wystarczająco dobrze”, tak jak mamy to możliwość zrobić w danym czasie J